Succesfactoren van een ondersteuningsprogramma voor mantelzorgers

TITEL : “Prognostic factors of effectiveness of a support program for caregivers of dementia patients.”

AUTEUR(S) : M. Vernooij-Dassen, C. Lamers, J. Bor, A. Felling en R. Grol. Radboud Universiteit Nijmegen, Alzheimercentrum Nijmegen en Nether Edge Hospital, Sheffield. 2000.

Samenvatting

Deze studie heeft onderzocht welke factoren het succes bepalen van een geïndividualiseerd ondersteuningsprogramma voor mantelzorgers van een naaste met dementie. Daarnaast is het belangrijk voor een effectieve inzet en implementatie van ondersteuningsprogramma’s dat onderzocht wordt welke mantelzorgers hier het meest van profiteren. In dit onderzoek wordt een secundaire analyse uitgevoerd met behulp van resultaten van een eerder onderzoek. Er wordt een flexibel ondersteuningsprogramma actief aan mantelzorgers aangeboden voordat ze zelf vragen om hulp. Het programma bestaat uit praktische en emotionele steun en richt zich op het versterken van het competentiegevoel van de mantelzorger. Als de mantelzorger zich in staat voelt om voor haar naaste te zorgen, kan zij dit langer thuis volhouden en wordt opname van haar naaste uitgesteld.

Aanpak

De aanpak is gebaseerd op het “family support model” van Bengtson en Kuypers en is door Vernooij-Dassen vertaald in richtlijnen voor emotionele en praktische ondersteuning. Voorbeelden zijn  ondersteuning bij het  maken van haalbare doelen en het verminderen van schuldgevoelens en het mobiliseren van bestaande vermogens. Thuishulpen hebben een tweedaagse training gevolgd en hebben gedurende 10 maanden in acht sessies van twee uur groepssupervisie ontvangen in het werken met deze aanpak. De thuishulpen verleenden op basis van deze aanpak 4 uur hulp per week. De meetmomenten waren voor aanvang van de interventie en 10 maanden later. Deelnemers werden benaderd door middel van de huisarts, uiteindelijk deden 138 thuiswonende paren mee. De paren werden willekeurig verdeeld over een experimentele en een controlegroep.

Conclusies

De resultaten laten zien dat vrouwelijke mantelzorgers die een huishouden delen met hun naaste met dementie het meest profiteren van het ondersteuningsprogramma. Daarnaast was het effect ook groter bij mantelzorgers die zorgen voor een naaste die veel last heeft van apathie en die sterker beperkt is in zijn dagelijks functioneren. Er was een duidelijk verschil tussen de controlegroep en de experimentele groep. Bij de laatste ging het gevoel van competentie bij 50% van de vrouwelijke mantelzorgers omhoog, terwijl dit maar 14% was in de controlegroep. Er werden significant minder mensen met dementie opgenomen in de interventie groep (14%) in vergelijking met de controlegroep, 28%. De positieve effecten zijn mogelijk te verklaren door de combinatie van praktische en mentale steun. Daarnaast tracht  het ondersteuningsprogramma overmatige betrokkenheid te beperken.  Dit kost vrouwen vaak meer moeite dan mannen, die vaak taakgerichter te werk gaan. Ook de focus op sociale steun spreekt vrouwen meer aan dan mannen. De effectiviteit van het programma wordt waarschijnlijk vergroot omdat het in een vroeg stadium wordt aangeboden, dus voordat de mantelzorger overbelast dreigt te raken, waardoor het nog mogelijk is om goede zorg thuis te geven en opname uit te stellen. Het is op deze wijze ook een voordeel dat getrainde thuishulpen de ondersteuning kunnen bieden, omdat zij vaak al vroeg bij mensen thuis komen. Hierdoor heeft het ook het meest effect op mantelzorgers die het huishouden delen met hun naaste. Concluderend kan worden gesteld dat een proactieve geïndividualiseerde aanpak de kwaliteit van zorg voor de persoon met dementie en zijn directe mantelzorger aanzienlijk kan verbeteren. Er kan worden ingespeeld op specifieke vragen en de persoonlijke situatie. Dit kan voorkomen dat de mantelzorger het zorgen niet meer volhoudt en dat zijn naaste moet worden opgenomen. Hoewel niet systematisch onderzocht, bleek tijdens de trainingsbijeenkomsten dat het programma de arbeidssatisfactie  van de thuishulpen aanzienlijk verhoogde.  

Voor vragen en meer informatie: M.Vernooij-Dassen@iq.umcn.nl

Onderzoeken
Familie en andere naasten
Succesfactoren van een ondersteuningsprogramma voor mantelzorgers

Deze wetenschappelijke Engelstalige publicatie is afkomstig uit: 'International Journal of Aging and Human Development', Vol.51 (4) 259-274.